جمع‌سپاری مالی چیست؟
جمع‌سپاری مالی روشی برای جمع کردن بودجه‌ی مورد نیاز توسط کسب‌وکارها یا پروژه‌ها است که از طریق دعوت از افراد زیاد برای تعهد یا سرمایه‌گذاری در مبالغ اندک انجام می‌گیرد. این روش به نوعی جایگزین مالی است و بانک‌های سنتی را درگیر نمی‌کند. به طور معمول، یک کسب‌وکار پروژه‌ی خود را در وب‌سایت‌های سرمایه‌گذاری جمعی (جمع‌سپاری مالی) تبلیغ می‌کند و سرمایه‌گذاران بالقوه تصمیم می‌گیرند روی آن سرمایه‌گذاری کنند یا نه، مقدار سرمایه‌گذاری چقدر باشد و بازدهی آن در صورت وجود چقدر خواهد بود.
انواع مختلف جمع‌سپاری مالی
جمع‌سپاری مالی با توجه به نیازهای کسب‌وکار یا پروژه، انگیزه‌ها و انتظارات بالقوه‌ی سرمایه‌گذاران به چهار نوع کلی تقسیم می‌شود.
کمک مالی یا Donation
کمک مالی به یک کسب‌وکار می‌تواند با اهداف خیریه و به صورت برگشت‌ناپذیر باشد. جمع‌سپاری مالی به صورت کمک مالی داوطلبانه زمانی است که مردم به یک کمپین، شرکت یا یک شخص به صورت برگشت‌ناپذیر و بدون انتظار استرداد وجه، کمک مالی می‌کنند. برای مثال افرادی ممکن است در خرید تجهیزات مورد نیاز کسب‌وکار شما کمک‌های مالی خود را اهدا کنند و به این طریق از تجارت جدید شما حمایت می‌کنند.
وام‌دهی فرد به فرد
این نوع وام‌دهی نوعی جمع‌سپاری مالی است. در این نوع جمع‌سپاری مالی، پول وام داده شده توسط پشتیابانان یک قرض است که باید در یک مهلت مشخص با بهره، بازپرداخت شود.
جمع‌سپاری مالی مبتنی بر پاداش
در این مورد سرمایه‌گذاران در ازای کمک خود، چیزی دریافت می‌کنند. پاداش بر اساس میزان کمک مالی متفاوت است که این موضوع دعوت به مشارکت بیشتر می‌کند. سرمایه‌گذاران با توجه به مبلغی که در یک کسب‌وکار یا پروژه سرمایه‌گذاری کرده‌اند یادبود یا هدیه‌ای مانند یک خدمت، محصول و غیره دریافت می‌کنند.
مدل مشارکت یا Equity
در حالی که خیلی از کمپین‌های جمع‌سپاری مالی به سرمایه‌گذاران و پشتیابانان اجازه نمی‌دهند بخشی از شرکت مورد حمایت خود را داشته باشند، جمع‌سپاری مشارکتی به استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای کوچک اجازه می‌دهد تا در ازای دریافت بودجه، بخشی از کسب وکار خود را واگذار کنند. این نوع جمع‌سپاری مالی نوعی سرمایه‌گذاری است که در آن شرکت‌کنندگان سهم خود در یک کسب‌وکار را بر اساس میزان پولی که سهیم شده‌اند، دریافت می‌کنند.
چالش‌های جمع‌سپاری مالی
خیلی از افراد تصور می‌کنند جمع‌سپاری مالی راه آزاد یا آسانی برای پول بدست آوردن است! اما این کار نیاز به تلاش زیادی برای ایجاد پروژه‌ای است که سرمایه‌گذاران آن را خدمت و پروژه‌ای ارزشمند برای سرمایه‌گذاری بدانند. موفقیت در هیچ کاری از پیش مشخص و تضمین شده نیست و به همین خاطر سرمایه‌گذاران در انتخاب پروژه‌ها برای حمایت کمی سخت‌گیرانه‌تر عمل می‌کنند.
این نوع پشتیانی گسترده و جمعی می‌تواند با چالش‌هایی همراه باشد. جمع‌سپاری مالی نیاز به بازاریابی قوی، بنیانگذاران قابل اعتماد و یک محصول با کیفیت دارد. در ادامه به چند نمونه از چالش‌هایی که در این مسیر ممکن است با آن روبرو شوید اشاره می‌کنیم. هرچقدر آماده‌تر و آگاهانه‌تر عمل کنید با مشکلات کمتری مواجه خواهید شد.
ایجاد اعتماد
خیلی از افراد تلاش می‌کنند تا وارد حوزه‌ی جمع‌سپاری مالی شوند. آنها ایده‌های خلاقانه و یا استعداد زیادی دارند و می‌خواهند آن را ارتقا داده یا به اشتراک بگذارند. تنها مشکل موجود این است که افراد بدون تجربه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. این بدان معنی است که سرمایه‌گذاران بالقوه چیز زیادی برای اعتماد پیدا نمی‌کنند!
در واقع شما از افراد و شرکت‌ها می‌خواهید روی کسی سرمایه‌گذاری کنند که اطلاعات کمی در مورد او دارند. این به نظر کمی ریسکی است. اگر چه بدست آوردن تجربه نیاز به زمان زیادی دارد اما می‌توانید گام‌هایی برای قابل اعتماد شدن در آینده بردارید.
برای این کار می‌توانید با یک شبکه‌ی اجتماعی و ایجاد یک تصویر حرفه‌ای از خود شروع کنید. صادق و شفاف باشید و دنبال‌کنندگان خود را بدست بیاورید. به این ترتیب افراد در مورد ایده‌های شما کنجکاو می‌شوند و سرمایه‌گذاران دلیل بیشتری برای پشتیبانی از شما پیدا خواهند کرد.
انتخاب پلتفرم مناسب
همه‌ی پلتفرم‌های جمع‌سپاری مالی مشابه یکدیگر نیستند. در نگاه اول شاید فکر کنید همه‌ی آنها یک خدمت اولیه را ارائه می‌دهند اما نکات زیادی هست که در انتخاب یک پلتفرم باید در نظر بگیرید و بهتر است عجولانه عمل نکنید.
برای تازه‌کارها شهرت یک نکته‌ی کلیدی است. وقتی به دنبال انتخاب یک پلتفرم جمع‌سپاری مالی هستید به نتایج نگاه کنید و پیش از ثبت نام کمی تحقیق کنید. برای جلوگیری از اتلاف وقت بگردید چه نوع کسب‌وکار یا ایده‌هایی بیشترین موفقیت را کسب کرده‌اند. آیا آنها مشابه آن چیزی هستند که شما به دنبالش هستید یا کلا دنیایی متفاوت دارند؟ مسائل دیگری هم هست که بهتر است به آنها توجه کنید:
- چند کمپین فعال در حال اجرا وجود دارد؟
- تعداد بازدیدکنندگان چقدر است؟
- اجرای یک کمپین در این پلتفرم چقدر برای شما هزینه دارد و آیا ارزش این هزینه را دارد؟
حواستان به دزد ایده‌ها باشد!
وقتی ایده‌ی خود را در یک پلتفرم می‌گذارید در معرض دید هرکسی قرار می‌گیرد. متاسفانه برخی افراد اهداف درستی ندارد و سعی می‌کنند از زحمات و سخت‌کوشی شما برای منافع مالی خود استفاده کنند. اگرچه ایده‌ی شما ممکن است یک ایده‌ی کاملا جدید و منحصربفرد باشد اما ادعای مالکیت در مورد آن تقریبا دشوار است. با این وجود چند نکته هست که می‌توانید برای پیشگیری از هر گونه سوءاستفاده انجام دهید.
تعیین کنید ایده‌ی شما توسط قوانین کپی‌رایت حمایت می‌شود. بعلاوه نسبت به میزان اطلاعاتی که به صورت عمومی یا خصوصی به اشتراک می‌گذارید، مراقب باشید. به طور کلی بهتر است با یک وکیل صحبت کنید.
محاسبه‌ی پاداش سرمایه‌گذار و برنامه‌ریزی برای تحقق آن
کسانی که روی پروژه یا ایده‌ی شما سرمایه‌گذاری می‌کنند در مقابل آن چیزی می‌خواهند. یکی از بزرگترین چالش‌ها تعیین بازدهی و اطمینان از این است که بتوانید طبق توافق‌نامه عمل کنید. بعضی از سرمایه‌گذاران ممکن است یک سود کوچک به صورت مرتب دریافت کنند درحالی که برخی دیگر سهم بیشتری مطالبه خواهند کرد!
بهتر است نسبت به توانایی‌های خود بیش از حد اغراق نکنید و تصمیم بگیرید کاری منطقی و انجام شدنی را دنبال کنید. بعلاوه اطمینان حاصل کنید وعده‌های خود را دنبال می‌کنید. به خاطر داشته باشید صادق و واقع‌گرا بودن با سرمایه‌گذاران به این معنی است که آنها احتمالا در آینده بیشتر از شما پشتیبانی خواهند کرد.
نمونه‌های موفق جمع‌سپاری مالی در جهان
اپلیکیشن Waze
ایپلیکیشن Waze با بیش از صد میلیون کاربر یک برنامه‌ی کاربردی برای مسیریابی رانندگان است. این برنامه برای نظارت و انتقال اطلاعات ترافیکی در بیش از 185 کشور جهان متکی بر اطلاعات کاربر و مشارکت آنها است.
رانندگی کردن در جاده‌های پر ترافیک یکی از دردسرهای روزانه‌ی خیلی از افراد است. برنامه‌ی Waze رانندگان را قادر می‌سازد تا با اشتراک گذاشتن اطلاعات ترافیکی در زمان واقعی، وضعیت جاده را به یکدیگر هشدار دهند.
وب‌سایت ایربی‌ان‌بی (Airbnb)
ایربی‌ان‌بی یک شرکت آمریکایی است که به عنوان یک بازار آنلاین فعالیت می‌کند و به افراد اجازه می‌دهد محل اقامت کوتاه مدت را با قیمتی مناسب اجاره کنند یا اجاره بدهند. این شرکت صاحب هیچ ملکی نیست و تنها در ازای ارائه‌ی این بستر آنلاین که مشتری‌ها و میزبانان می‌توانند با هم ارتباط برقرار کنند، درآمد بدست می‌آورد.
این شرکت به خاطر تعداد مشارکت‌هایی زیادی که در آن وجود دارد، به موفقیت زیادی رسیده است.
جمع‌سپاری مالی در ایران
به طور کلی جمع‌سپاری مالی راهی عالی و موثر برای رسیدن به اهداف حرفه‌ای است. اگر می‌خواهید برای ایده‌های ناب و کسب‌وکار خود به سراغ جمع‌سپاری مالی بروید با توجه به چالش‌هایی که گفته شد و الگوبرداری از نمونه‌های موفق خارجی می‌توانید به موفقیت بیشتری دست پیدا کنید. آمادگی و تحقیق پیش از شروع کار می‌تواند تاثیر زیادی بر موفقیت کسب‌وکار شما داشته باشد.
مطالب بیشتر را می‌توانید در وب‌سایت
حوزه هنری دیجیتال مطالعه کنید.