بوم کسبوکار چیست؟
بوم کسبوکار نمای کلی از یک صفحه است که کارهایی که انجام می‌دهید (یا می‌خواهید انجام دهید) و همینطور چگونگی انجام آنها را نشان می‌دهد. این بوم با نشان دادن فعالیت‌ها و چالش‌های مهم در ابتکار عمل و نحوه‌ی ارتباط آنها با یکدیگر، مکالمات ساختاری حول محور مدیریت و استراتژی را امکان‌پذیر می‌سازد.
بوم کسبوکار به طور اساسی بر مدل کسبوکار و بیزینس شما تاثیر می‌گذارد و بنابراین می‌توانید بخش به بخش بر روی مدل کسبوکار خود تمرکز کنید. بوم کسبوکار راه خوبی برای ترسیم ایده‌ها است تا آنها را قابل درک کنید، مورد آزمایش قرار دهید و بهبود ببخشید.
اهمیت داشتن یک مدل کسبوکار
برای رسیدن به اهداف همیشه نیاز به یک راه و مسیر روشن هست. فرآیند ساخت یک مدل کسبوکار طرحی برای شما ایجاد می‌کند تا بدانید چگونه باید چشم‌انداز خود را ایجاد کنید. این مساله استراتژی یک مسئولیت یا سرمایه‌گذاری جدید را مشخص و چارچوبی برای پیگیری روند کار فراهم می‌کند.
ایجاد یک مدل کسبوکار نیاز به تحقیق و تحلیل‌های زیادی است . شرکت‌ها و به طور کلی کسب و کارها باید تمام جوانب کار خود را در نظر بگیرند و بر نیازهای بازار و آنچه بیشتر از همه برای مشتری‌ها اهمیت دارد، تمرکز کنند. به این ترتیب همه افراد از وظایف و مسئولیت‌های خود آگاه خواهند بود و نسبت به مدیریت زمان و منابع آگاه‌تر عمل خواهند کرد.
اجزای بوم کسبوکار
یک مدل کسبوکار باید پاسخگوی سوالات مهمی درباره‌ی بیزینس شما باشد و چشم‌اندازی قوی برای کسبوکار شما تعریف کند. اجزای اصلی یک مدل کسبوکار باید شامل ارتباط با مشتریان هدف، بازار، سازمان‌دهی نقاط قوت و چالش‌های موجود، نکات مهم در مورد محصول و چگونگی فروش آن باشد.
بوم کسبوکار فرآیندها و فعالیت‌های داخلی یک کسب و کار را به 9 بخش مجزا تقسیم می‌کند که هر بخش نمایانگر یک عنصر اساسی در ایجاد یک محصول یا یک خدمت است. این دسته‌بندی‌ها 4 جنبه‌ی اصلی یک بیزینس را نشان می‌دهند: مشتری‌ها، پیشنهادات، زیرساخت‌ها و بودجه یا محدودیت‌های مالی. در ادامه به معرفی 9 بخش اساسی بوم کسبوکار می‌پردازیم.
بخش مشتریان در بوم کسبوکار
بخش مشتریان در یک بوم کسبوکار یکی از بخش‌های مهم است. این بخش برای اطمینان از انطباق ویژگی‌های محصول با مشخصات و نیازهای مشتریان یک بخش کلیدی است. شرکت یا بیزینس برای انجام یک دسته‌بندی موثر از مشتری‌ها باید ابتدا شناخت کافی از آنها داشته باشد و نیازهای فعلی و آتی آنها را بشناسد.
مرحله‌ی بعدی طبقه‌بندی مشتریان از نظر اولویت است. می‌توان لیستی از مشتری‌های بالقوه‌ی آینده نیز تهیه کرد. در نهایت شرکت باید با شناخت نقاط قوت و ضعف مشتریان و نیز شناسایی سایر مشتریان بالقوه که می‌توانند سودآور باشند، ارزیابی کاملی از آنها انجام دهد.
گزاره‌ی ارزش
گزاره ارزش شامل ترکیبی از محصولات و خدماتی است که به مشتریان ارائه می‌شود. این پیشنهادات و گزاره‌ها باید ارزشمند و منحصربفرد باشند. در واقع گزاره ارزش به مشتری می‌گوید چرا باید در میان شرکت‌ها و بیزینس‌های متعدد موجود شما را انتخاب کنند و از خدمات یا محصول شما بهره ببرند! گزاره‌ی ارزش را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
- کمّی: این موضوع بر قیمت و یا کارآیی محصول یا خدمات شما تاکید می‌کند.
- کیفی: این گزاره ارزش بر تجربیات و نتایج محصول و همینطور کاربرد آن تاکید می‌کند.
گزاره‌ی ارزش در واقع ارزش را از چند جهت مانند سفارشی‌سازی، عملکرد، انجام کار، وضعیت برند یا مارک مورد نظر، طراحی، جدید بودن، قیمت، در دسترس بودن و همینطور راحتی یا قابل استفاده بودن، فراهم می‌کند.
کانال توزیع
منظور از کانال توزیع، رسانه‌ای است که یک سازمان یا بیزینس از طریق آن گزاره‌ی ارزش خود را ارائه می‌دهد. گزینه‌های محتلفی برای کانال توزیع وجود دارد و انتخاب آنها بر اساس سریع‌بودن، کارآمدی و کمترین میزان سرمایه‌ی مورد نیاز است.
اولین قدم برای یک سازمان در انتخاب کانال توزیع شناسایی کانال مشتریان است. ارتباط با مشتریان می‌تواند محدود یا متنوع باشد. این مساله بستگی به استراتژی‌های سازمان دارد. نقاط قوت و ضعف کانال‌ها باید مورد بررسی قرار گیرد. در نهایت سازمان و شرکت مورد نظر می‌توانند کانال‌های جدید مشتریان خود را ایجاد کنند.
ارتباط با مشتریان
یک سازمان باید نوع رابطه‌ی خود با مشتریانش را مشخص کند تا به موفقیت و پایداری مالی برسد. برای این کار اولویت، مشخص کردن نوع رابطه با مشتری است. سپس ارزش مشتری باید از نظر فراوانی و میزان هزینه‌های او برای محصولات و خدمات ارزیابی شود. مشتری وفادار، روابطی هستند که شرکت باید روی آنها سرمایه‌گذاری کند چرا که آنها درآمدی ثابت در طول سال ایجاد خواهند کرد.
جریان‌های درآمد
جریان درآمد روشی است که یک شرکت برای بدست آوردن توجه مشتری برای خرید محصول یا خدمات خود، دنبال می‌کند. جریان درآمد می‌تواند از روش‌های زیر ایجاد شود:
- فروش دارایی: شرکت حق مالکیت دارایی را به مشتری می‌فروشد.
- حق استفاده: شرکت به مشتری خود برای استفاده از محصول یا خدمات حق استفاده می‌دهد.
- هزینه‌ی اشتراک: شرکت از مشتری برای استفاده‌ی منظم یا مداوم از محصولات یا خدمات هزینه دریافت می‌کند.
- وام یا اجاره: مشتری برای استفاده از محصول یا خدمات در یک بازه‌ی مشخص هزینه پرداخت می‌کند.
- تبلیغات: شرکت برای تبلیغ محصول یا خدمات خود به دیگران هزینه پرداخت می‌کند.
منابع مهم و اصلی
منابع اصلی برای ایجاد ارزش برای مشتری ضروری هستند. منابع را می‌توان در دسته‌های منابع مالی، انسانی، فیزیکی و فکری دسته‌بندی کرد. برای تعیین منابع باید با لیست کردن منابع خود شروع کنید. این کار به شما ایده‌ی روشنی از محصول یا خدمات نهایی که می‌خواهید به مشتری ارائه کنید، می‌دهد. به این ترتیب می‌توانید هزینه‌های خود را مدیریت کنید.
وقتی لیستی از منابع موجود خود داشته باشید می‌توانید بر میزان سرمایه‌گذاری بر هر کدام از آنها برنامه‌ریزی کنید.
تعیین فعالیت‌های اصلی در بوم کسبوکار
فعالیت‌های اصلی فعالیت‌هایی هستند که برای تولید ارزش پیشنهادی شرکت مهمند. یک شرکت ابتدا باید فعالیت‌های اصلی مرتبط با کسب و کار خود را به صورت یک لیست آماده کند. این فعالیت‌ها شامل مهم‌ترین فرآیندهایی است که برای اثربخشی مدل کسبوکار باید انجام شود. فعالیت‌های اصلی همزمان با جریان درآمد خواهد بود. با اضافه کردن و یا حذف کردن برخی فعالیت‌ها و ارزیابی تاثیر آنها می‌توان پی برد کدام یک از آنها از اهمیت بیشتری برخوردار هستند.
شرکای کلیدی
شرکت‌ها برای ایجاد عملیاتی کارآمد و کاهش ریسک‌های احتمالی مرتبط با هر مدل کسبوکار، با تامین‌کنندگان باکیفیت بالای خود مشارکت می‌کنند. شرکای کلیدی شبکه‌ای از تامین‌کنندگان و شرکا هستند که در کمک به ایجاد یک شرکت و ارزش پیشنهادی آن، مکمل یکدیگر هستند.
ساختار هزینه‌ها
منظور از ساختار هزینه‌ها، هزینه‌ی اداره‌ی یک کسبوکار با توجه به یک مدل خاص است. یک کسبوکار می‌تواند هزینه محور باشد، یعنی متمرکز بر به حداقل رساندن سرمایه‌گذاری؛ و یا ارزش محور باشد، یعنی متمرکز بر تامین حداکثر ارزش برای مشتری.
برخی از ساختارهای هزینه به صورت زیر است:
- هزینه‌های ثابت: هزینه‌هایی که در طول یک بازه‌ی زمانی ثابت می‌مانند.
- هزینه‌های متغیر: این هزینه‌ها با توجه به تغییر در تولید تغییر می‌کنند.
- صرفه به مقیاس: با افزایش تولید هزینه‌ها کاهش می‌یابد.
- بازدهی حاصل از تنوع: هزینه‌ها با سرمایه‌گذاری در مشاغل مربوط به محصول اصلی، کاهش می‌یابد.
اولین قدم شناسایی دقیق تمام هزینه‌های مرتبط با کسبوکار است. درک واقع‌بینانه از هزینه‌های شرکت یکی از ویژگی‌های بارز یک مدل کسبوکار خوب است. سپس، مهم است که لیستی از تمام هزینه‌ها را روی بوم تهیه کنید تا به صورت بصری جلوی چشم شما حاضر باشند و برای هر هزینه برنامه‌ریزی کنید. اگر تصمیم بگیرید سرمایه‌گذاری در یک بخش خاص منجر به سود در آینده شود، برخی از هزینه‌ها ممکن است کاهش پیدا کنند و برخی دیگر ممکن است با افزایش روبرو شوند.
چرا از بوم کسبوکار استفاده کنیم؟
بوم کسبوکار به تصویرسازی هرآنچه مهم است می‌پردازد و کاربران را مجبور می‌سازد تا بر بخش‌های کلیدی و مهم آن بپردازند. از بوم کسبوکار می‌توان بعلاوه برای یک تیم از کارمندان یا مشاوران برای درک روابط و دستیابی به توافق استفاده می‌شود.
به طور کلی برای رسیدن به نوآوری و موفقیت، هر تجارت و کسب‌وکاری باید در یک مسیر مشخص حرکت کند. این مساله بدون داشتن تصویری واضح از مدل تجاری و چگونگی مطابقت فعالیت‌های شما با آن، مشکل خواهد بود.
سخن پایانی
بوم کسبوکار یک مدل بصری است که باعث پویایی در انجام کارها می‌شود. پر کردن بوم کسبوکار علاوه بر اینکه درباره‌ی فعالیت‌هایی است که باید انجام شود، به فکر کردن روی نتایج نیز مرتبط است. مدل بوم کسبوکار به زمان حساس نیست و بنابراین می‌توان آن را در چندین مرحله انجام داد و اطمینان حاصل کرد که طرح اولیه‌ی پروژه ثابت و بدون تغییر مانده است.
برای خواندن مطالب بیشتر می‌توانید به وب‌سایت
حوزه هنری دیجیتال مراجعه کنید.